Waarom gezond gewicht bij kinderen ontzettend belangrijk is
‘Volgens mij valt het wel mee met haar overgewicht. Zo zwaar
is ze toch niet?’ zegt de moeder van een drie jarig meisje. Ik snap moeders
reactie goed, bij jonge kinderen valt overgewicht niet zo op. Alleen als je er
een foto van een kind met gezond gewicht naast houdt zie je het
verschil. Ik laat moeder de gewichtsverloopkaart van het Voedingscentrum zien.
Op de gewichtsverloopkaart staan kinderen van 2 tot 14 jaar met gezond gewicht
en kinderen met ernstig overgewicht. Moeder houdt haar armen over elkaar
terwijl ze met een kritische blik naar de foto’s kijkt. Soms is het een hele
uitdaging om mensen te laten inzien dat hun kind overgewicht heeft. Ik vraag me
af of ik dat tijdens consult ga bereiken bij deze moeder.
‘Mijn dochter snoept eigenlijk niet en drinkt vooral water.
Hoe kan het dat ze te zwaar is?’ zegt moeder. We nemen een dag door. En
inderdaad, het meisje eet gezonde producten. Ze eet volkoren producten en
voldoende groente en fruit.’ Het feit dat moeder een toelichting geeft op het
voedingspatroon van haar dochter geeft me hoop. Misschien dat ze toch gaat
inzien dat haar kind overgewicht heeft. Als ouders inzien dát hun kind te zwaar
is, is de uitdaging vervolgens om te ontdekken waar het in zit. Vaak komt het
doordat een kind te veel zoete dranken drinkt, maar dat lijkt bij dit meisje
niet het geval te zijn.
‘Misschien zit het in de hoeveelheden?’ Ik pak de map van
het Voedingscentrum In gesprek over eten en drinken erbij. Ik laat
moeder de tabel zien met aanbevolen dagelijkse hoeveelheden. Moeder kijkt naar
de lijst, maar reageert niet. Dan laat ik haar de foto’s zien van de aanbevolen
portiegroottes voor ontbijt, lunch en avondeten. ‘Oh nee!’ roept moeder uit en
ze slaat haar voor mond. ‘Zijn dit normale porties voor een kind van drie
jaar?!’ zegt ze terwijl ze wijst naar de foto van het ontbijt met daarop twee
kleine stukjes brood, een half ei en twee olijven. ‘Ik geef mijn dochter twee
eieren voor het ontbijt. Haar porties zijn echt veel te groot!’ Ik vertel dat
dit wel eens de reden zou kunnen zijn waarom haar dochter te zwaar is. Ik leg
moeder uit dat ze de portiegrootte kleiner kan maken en wat extra rauwkost zou
kunnen geven om te voorkomen dat het meisje honger gaat krijgen.
In het boek Vet Belangrijk van Mariëtte Boon en Liesbeth van
Rossum wordt uitgelegd waarom gezond gewicht bij kinderen zo ontzettend
belangrijk is: Als kinderen te zwaar worden neemt het aantal vetcellen toe. Het
aantal vetcellen neemt zowel tijdens de kinderjaren als tijdens de puberteit
toe. Vanaf ongeveer het twintigste levensjaar stopt deze toename en blijft het
aantal vetcellen constant. Kennelijk is de kindertijd de belangrijkste periode
waarin het aantal vetcellen wordt vastgelegd, ‘geprogrammeerd’ als het ware.
Bij een kind met overgewicht zal het aantal vetcellen sneller toenemen dan bij
een ander kind zonder overgewicht. En wanneer dit overgewicht blijft bestaan,
zal dit kind de rest van zijn leven doorbrengen met een groter aantal vetcellen
en raakt dit nooit meer kwijt. (…) Hoe erg is het eigenlijk als je vanuit je
kindertijd met meer vetcellen je volwassen leeftijd in gaat? Helaas maakt dit
het moeilijker om als volwassene slank te worden en te blijven. Als je namelijk
meer vetcellen hebt en afvalt, zal je vetweefsel transformeren tot een orgaan
met een grote hoeveelheid kleine vetcellen. Hoe groter de vetcel is, hoe meer
van het vethormoon leptine wordt afgegeven. Veel kleine vetcellen zullen in
totaal minder leptine aanmaken en afgeven. Aangezien leptine een remmer is van
de eetlust, leidt dit vervolgens tot juist meer eetlust en een verlaagde
vetverbranding, alles om maar weer terug te keren naar de ‘oude’ situatie
waarin de vetcellen gevulder waren. Helaas gebeurt dit dan ook vaak. Dit is een
van de belangrijkste redenen dat het heel lastig is om als je als kind te dik
bent een slanke volwassene te worden.
Ik leg dit aan de moeder uit. Ze kijkt me doordringend aan
een knikt: ‘We moeten hier echt mee aan de slag.’ Over een paar maanden ziet de
verpleegkundige het meisje weer terug. Als het lukt om het gewicht van dit
meisje terug te brengen naar gezond gewicht is de winst op diverse vlakken enorm.
Er is winst op het gebied van gezondheid (het wordt steeds duidelijker dat
overgewicht niet alleen leidt tot hart- en vaatziekten, maar tot veel meer
ziektes) en er is financiële winst. Ik weet de kosteneffectiviteit van mijn
consulten niet, maar als het vergelijkbaar is met het programma Door Dik en Dun
is de winst enorm (dit levert het vijftigvoudige (!) op van wat het kost). En
oja niet vergeten, er is winst op het gebied van klimaat. Want de meest
duurzame zorg, is niet geleverde zorg. Wat heb ik toch een prachtige baan,
besef ik me als ik naar het stralende weer buiten kijk.
