Bloedserieus over de fietshelm

Het bloed uit zijn hoofdwond droop over zijn gezicht en vormde een plasje op de grond. De jongen die net gevallen was had geen helm op. Die week herinnerde de opgedroogde bloedplas op de fietsbrug naar mijn werk mij elke werkdag opnieuw aan het belang van de fietshelm die ik droeg. Op dat moment was ik blij met mijn helm. Regelmatig was ik niet zo blij met mijn helm. Mensen keken me raar aan, een helm is niet handig met een knotje in je haar en het is een gedoe om de helm op en af te doen. Maar toch droeg ik ‘m. Droeg, want een tijdje geleden is de gewoonte er weer uit geslopen.

Als ik op de markt met een meloen in mijn handen sta moet ik denken aan een filmpje wat ik een paar dagen geleden zag. Het oranje vocht van de meloen spettert op de grond kapot als de meloen de grond raakt. De andere meloen stuitert op de grond en blijft heel (aangezien er een fietshelm omheen zit). Kinderchirurg Kramer demonstreert het beschermende effect van een fietshelm in een kort YouTube filmpje De meloen, het ei en de fietshelm. Waarom was ik ook alweer gestopt met het dragen van een fietshelm vraag ik me met een meloen in mijn handen af? Is een helmplicht verstandig? En zou die helmplicht alleen voor kinderen of ook voor volwassenen moeten gelden?

Tegenstanders van een fietshelmplicht beweren dat fietshelmen bij de meeste ongevallen geen bescherming bieden. Of dat ze leiden tot meer verwondingen aan de nek. Fietsers met een helm zouden zich gevaarlijker gaan gedragen. Of automobilisten zouden zich gevaarlijker gaan gedragen tegenover fietsers die een helm dragen. Minder mensen zouden gaan fietsen als een fietshelm verplicht is.

Allemaal mooie argumenten die best redelijk klinken. Alleen al deze argumenten spatten uit elkaar als een meloen die zonder een fietshelm op de grond valt als je de wetenschap erop naslaat. Een paar jaar geleden hebben Noorse onderzoekers 55 studies over de effecten het dragen van een helm¹ en 21 studies over de effecten van een helmplicht² samen gepakt. Wat blijkt hieruit? Een fietshelm vermindert de kans op ernstig hoofdletsel met 60%. 37% van de mensen die zijn overleden bij een fietsongeval hadden het ongeval kunnen overleven als ze wél een helm hadden gedragen³. Voor alle tegenargumenten wordt in de studies geen wetenschappelijk bewijs gevonden.

In sommige landen geldt enkel een fietshelmplicht voor kinderen. Een helmplicht die alleen voor kinderen geldt blijkt alleen gunstige effecten te hebben op de veiligheid van de fietsende kinderen zelf, niet op de veiligheid van fietsende volwassenen. Verrassend genoeg blijkt wél dat een helmplicht voor alle fietsers leidt tot een nog groter veiligheidseffect voor fietsende kinderen dan een helmplicht die enkel geldt voor kinderen.

De bewijzen voor de gunstige effecten voor het dragen van een helm en een helmplicht zijn overweldigend. Wordt het in Nederland niet eens tijd voor een helmplicht voor zowel kinderen als volwassenen? Waarom ik nou precies was gestopt met het dragen van een helm weet ik niet meer. Maar waarom ik ‘m weer ga dragen weet ik wel, bedenk ik me terwijl ik een meloen in mijn fietstas en de fietshelm op mijn hoofd doe.

1. Høye, A. (2018). Bicycle helmets – To wear or not to wear? A meta-analyses of the effects of bicycle helmets on injuries. Accident Analysis and Prevention, 117, pp. 85-97

 

2. Høye, A. (2018). Recommend or mandate? A systematic review and meta-analysis of the effects of mandatory bicycle helmet legislation. Accident Analysis and Prevention, 120, pp. 239-249

 

3. Bíl, M., Dobiás, M., Andrášik, R., Bílová, M., & Hejna, P. (2018). Cycling fatalities: When a helmet is useless and when it might save your life. Safety Science, 105, pp. 71-76.